Przedstawiamy Państwu wyniki badań dotyczące myśli samobójczych, w szczególności zjawiska współwystępowania myśli samobójczych u rodziców i ich dzieci, które zaobserwowane zostało przez koreańskich badaczy.
Zagadnienie myśli samobójczych jest bardzo istotne, ponieważ są one trzecim najważniejszym predyktorem popełnienia próby odebrania sobie życia (tuż za hospitalizacją w szpitalu psychiatrycznym oraz poprzednimi próbami odebrania sobie życia). Gdyby zwrócić uwagę na fakt, że zarówno wcześniejsza hospitalizacja jak i próby odebrania sobie życia również często poprzedzone są istnieniem skrywanych myśli samobójczych, ich występowanie może się okazać najważniejszym predyktorem pozwalającym zidentyfikować osoby zagrożone.
Erwin Ringel zwraca uwagę na fakt, że niemal każdemu człowiekowi zdarzyło się przynajmniej raz w życiu pomyśleć o samobójstwie. Codziennie mierzymy się z różnymi przeciwnościami, doświadczamy mniejszych lub większych tragedii, czasem znajdujemy się w sytuacji wydającej się nie mieć rozwiązania. Takie okazjonalne, nieuporczywe i przelotne myśli samobójcze nie są oznaką zaburzenia. Niepokój powinny wzbudzić pojawiające się fantazje samobójcze dotyczące bardziej szczegółowego planowania i wyobrażania sobie odebrania sobie życia, a także gdy zaczyna narastać częstotliwość i nasilenie ich występowania.
Dogłębnej analizy myśli samobójczych u osób, które przeżyły próbę odebrania sobie życia, dokonała Justyna Ziółkowska. Większość osób, z którymi rozmawiała miała poczucie, że ich myśli samobójcze pochodziły z zewnątrz, nie z nich samych. Osoby te nie miały poczucia panowania nad nimi, nie były w stanie ich kontrolować. Mówiły o braku wpływu na to, kiedy się pojawiały, ani nad tym jak intensywne były.
Myśli samobójcze mogą występować w formie aktywnej. O takiej formie mówimy wtedy, gdy rozważamy odebranie sobie życia poprzez celowe działanie. Mogą one jednak występować również w formie pasywnej jako pragnienie znalezienia się w sytuacji zagrażającej życiu, np. śmiertelnej choroba czy wypadku samochodowego.
Spośród osób, które doświadczają myśli samobójczych, około 34% po pewnym czasie przechodzi do planowania działań mających na celu popełnienie samobójstwa. Aż 72% tych osób z etapu planowania przechodzi do faktycznej próby odebrania sobie życia.
Warto również zwrócić uwagę na fakt, że myśli samobójcze same w sobie mogą stać się przyczyną cierpienia, które może spowodować podjęcie próby odebrania sobie życia właśnie ze względu na ich istnienie i nieumiejętność poradzenia sobie z nimi i trudnymi emocjami, jakie w ludziach wywołują.
Wiele terapii obejmujących osoby po próbie samobójczej skupia się na behawioralnym aspekcie zachowań autodestruktywnych, celując bezpośrednio w samo zachowanie osoby. Jednak coraz częściej proponuje się podejście interpersonalne, które nie daje efektów tak szybko jak terapie poznawczo-behawioralne, ale może się okazać, że to właśnie terapie tego typu pomogą zniwelować istnienie myśli samobójczych lub poprawić radzenie sobie z własnymi emocjami, co pozwoliłoby na usunięcie przyczyny czy podstaw zachowań samobójczych, nie zaś samych behawioralnych oznak.
Zaskakujące doniesienia dotyczące zagadnienia myśli samobójczych pochodzą z badań koreańskich. Wśród wszystkich krajów OECD to właśnie Korea ma najwyższy wskaźnik zamachów samobójczych nieprzerwanie od 14 lat. Średnio w krajach OECD samobójstwo popełnia 12 osób na 100 tysięcy mieszkańców, w Korei natomiast współczynnik ten wynosi aż 29 osób. Z tego powodu to właśnie w Korei wykonuje się tak wiele badań dotyczących zachowań samobójczych.
Z dotychczas przeprowadzonych badań można wysnuć wniosek, że istnienie w historii rodzinnej prób samobójczych rodziców prowadzi do zwiększenia się ilości i częstości występowania myśli samobójczych u nastolatków, co może później prowadzić do podjęcia próby samobójczej. Po zbadaniu zachowań samobójczych u dorosłych rodziców i ich dzieci okazuje się, że zachowania samobójcze mogą niejako przenosić się w rodzinie.
Z grupy badanej przez koreańskich psychologów myśli samobójcze najczęściej pojawiały się u młodzieży w wieku 14-16 lat – aż blisko 13% dzieci w tej grupie miało myśli samobójcze w ciągu ostatniego roku.
Obecność myśli samobójczych zarówno u rodziców jak i u dzieci stwierdzono u 18% badanych osób, natomiast u 9% osób badanych dzieci miały myśli samobójcze, natomiast ich rodzice nie.
Czynnikiem ryzyka wystąpienia myśli samobójczych u dzieci i młodzieży jest depresja rodzica – 15.9% dzieci miało myśli samobójcze, gdy ich ojciec miał depresję, 15.7% gdy depresję miała matka. Drugim dużym czynnikiem ryzyka jest wysoki poziom stresu u rodzica – 11% dzieci miało myśli samobójcze towarzyszące wysokiemu poziomowi stresu u ojca, 13% gdy wysoki poziom stresu odczuwała matka. Należy przy tym jednak zwrócić uwagę, że to poziom własnego stresu lub doświadczanie depresji jest wciąż najważniejszym predyktorem zachowań samobójczych u nastolatków.
Po dokładnym przeanalizowaniu danych okazuje się, że gdy jeden z rodziców ma myśli samobójcze, szansa na ich wystąpienie u jego dziecka jest dwa razy większa niż u dzieci, których rodzice takich myśli nie mają. Najbardziej wrażliwe na taki transfer są dzieci w wieku 14-16 lat, dziewczynki bardziej niż chłopcy.
Po podziale grup według klucza: obydwoje rodziców z myślami samobójczymi, myśli samobójcze obecne wyłącznie u matki lub wyłącznie u ojca okazało się, że największy wpływ na wystąpienie myśli samobójczych u nastolatków miały myśli samobójcze ojca, potem obydwojga rodziców, najmniejszy wpływ miały myśli samobójcze występujące wyłącznie u matki.
Czytając powyższy artykuł należy pamiętać, że przeprowadzone badania są badaniami korelacyjnymi – oznacza to, że nie możemy wyciągać z nich wniosków przyczynowo-skutkowych i w żadnym razie twierdzić, że występowanie myśli samobójczych u rodzica powoduje czy wywołuje myśli samobójcze u jego dziecka. Badania korelacyjne mówią jedynie o współwystępowaniu zjawisk, przyczyny takiego współwystępowania mogą być różne, jak np. genetyczne, środowiskowe, kulturowe czy socjoekonomiczne.
Źródła:
1. Justyna Ziółkowska, “Samobójstwo. Analiza narracji osób po próbach samobójczych”
2. Halszka Witkowska, „Samobójstwo w kulturze dzisiejszej”
3. https://econtent.hogrefe.com/doi/10.1027/0227-5910/a000615
4.https://www.researchgate.net/publication/341124236_Suicidal_ideation_from_parents_to_their_children_An_association_between_parent%27s_suicidal_ideation_and_their_children%27s_suicidal_ideation_in_South_Korea
Autorka: Magdalena Zych, wolontariuszka Fundacji Zobacz…JESTEM
Zdjęcie: Pixabay.com