W Polsce istnieją dwa główne źródła statystyk prezentujących zachowania samobójcze. Należą do nich dane zbierane i opracowywane przez: Główny Urząd Statystyczny oraz Komendę Główną Policji.
Według danych Komendy Głównej Policji w 2014 roku samobójstwa dokonało 6165 osób i jest to najwyższa liczba na przełomie lat 2000-2014. Natomiast według Głównego Urzędu Statystycznego było to 5933 osób. Zgodnie z informacjami pochodzącymi z Głównego Urzędu Statystycznego, największa liczba samobójstw została dokonana w 2009 roku i było to 6474 osób. Zarówno GUS, jak i KGP podają, że najniższa liczba samobójstw występowała w 2007 roku i było to 5282 (GUS) oraz 3530 (KGP). Można zauważyć znaczącą różnicę pomiędzy danymi GUS i KGP, ponieważ dotyczy ona prawie dwóch tysięcy osób.
Tabela 1. Liczba samobójstw na przestrzeni lat wg danych Głównego Urzędu Statystycznego
Wykres 1. Ogólna liczba samobójstw na przestrzeni 10 lat
Ogólna liczba samobójstw w okresie 10 lat w zależności od metodologii przyjętych badań prezentuje różnorodne wnioski. Tendencja w przypadku danych KGP jest rosnąca.
Według danych GUS podobnie wysoka liczba występowała 10 lat temu i obecnie.
Kategorie wiekowe do 24 roku życia.
Tabela 2. Liczba samobójstw wśród osób do 24 roku życia
Z analizy powyższej tabeli wynika, że największa liczba samobójstw wśród osób do 24 roku życia występowała w 2014 roku. Według KGP było to 1614 osób, z kolei według GUS 611. Warto zwrócić uwagę na olbrzymią różnicę w statystykach pomiędzy GUS i KGP, ponieważ dotyczy ona tysiąca samobójstw. Według GUS najwyższa liczba samobójstw występowała w 2004 roku i było to 786 osób. Z kolei najmniej samobójstw popełniono w 2013 roku, według GUS były to 583 osoby, oraz w 2011 zgodnie z danymi KGP 435 osoby.
Wykres 2. Liczba samobójstw wśród osób do 24 roku życia
Powyższy wykres prezentuje liczbę samobójstw wśród osób do 24. roku życia na przestrzeni 10 lat. Wynika z niego, że według danych KGP liczba samobójstw w tej kategorii wiekowej stale wzrasta, natomiast zgodnie z danymi GUS jest ona w miarę stała. Przeglądając wszystkie uwzględnione tabele można jednak zauważyć, że dane KGP od 2013 roku są znacznie wyższe w stosunku do poprzednich lat, co wskazywać może na wykorzystanie innej metodologii badawczej.
Można zauważyć dużą rozbieżność pomiędzy liczbą samobójstw wśród osób do 19. roku życia. Zgodnie z danymi KGP w 2014 roku samobójstwo popełniło 599 osób, natomiast według GUS 208. Wyniki te są szczególnie istotne z racji tego, że w jednym roku występuje zarówno najwyższa, jak i najniższa liczba samobójstw. Najwyższa liczba samobójstw według danych GUS występowała w 2002 roku i było to 326 osób. Najniższa liczba samobójstw zgodnie z danymi KGP występowała w 2011 roku i było to 151 osób.
Tabela 3. Liczba samobójstw wśród osób do 19. roku życia
W przypadku liczby samobójstw wśród osób do 14. roku życia, podobnie jak w powyższym przypadku, dane prezentowane przez KGP i GUS znacząco różnią się. W 2014 roku występowała zarówno największa, jak i najmniejsza liczba osób, które popełniły samobójstwo. Zgodnie z danymi GUS liczba samobójstw wśród osób do 14. roku życia wynosi 13, natomiast według danych KGP są to 73 osoby. Zgodnie z danymi GUS w 2006 roku występowała największa liczba osób, które popełniły samobójstwo i były to 44 osoby – w tym samym roku według KGP było to 28 osób (przed zmianą metodologii). Według danych KGP najniższa liczba samobójstw występowała w 2012 roku i było to 12 osób.
Tabela 4. Liczba samobójstw wśród osób do 14 roku życia
Poniższy wykres przedstawia zestawione 3 kategorie wiekowe: 0-14, 15-19 oraz 20-24 lat.
Warto zwrócić uwagę na różnice w statystykach opracowanych i prezentowanych przez GUS i KGP uwzględniających wiek młodych osób, które popełniły samobójstwo. Uwzględniając statystyki dwóch instytucji, kategoria wiekowa od 20 do 24 lat jest grupą, która najczęściej dokonywała samobójstwa. Z kolei najniższa liczba samobójstw występuje w przedziale wiekowym od 0-14 lat i jest to 445 według danych GUS oraz 378 według KGP.
Wykres 5. Wykres liczby samobójstw w grupach wiekowych do 24 lat (w latach 2002-2014)
Poniższy wykres przedstawia liczbę samobójstw w grupach wiekowych do 19 lat według danych Komendy Głównej Policji. W przedziale od 15 do 19 lat dochodzi do 3121 samobójstw. Wśród dzieci od 10. do 14. roku życia dochodzi do 364 samobójstw. Natomiast w wieku od 0-9 lat dochodzi do 14 samobójstw.
Wykres 6. W latach 2002 – 2014 liczba samobójstw w grupach wiekowych do 19 lat (dane KGP)
Z kolei w przypadku danych Głównego Urzędu Statystycznego mamy do czynienia z podziałem na dwie grupy wiekowe od 0 do 14 lat oraz od 15 do 19. Wyższa liczba samobójstw występuje wśród osób od 15 do 19 lat i jest to 3120. Zatem dane dla tej kategorii wiekowej w przypadku obu instytucji są zbliżone. Ponieważ w danych GUS-u grupy wiekowe od 0-9 oraz od 10-14 zostały połączone w jedną (0-14), niemożliwe jest porównanie poszczególnych statystyk. Warto jednak wspomnieć, że jest to 361 osób.
Wykres 7. Liczba samobójstw w grupach wiekowych do 19 lat (dane GUS), w latach 2002 – 2012
Płeć jako czynnik różnicujący
Poniższy wykres przedstawia procent udziału płci w ogólnej liczbie samobójstw w 2014 roku według danych KGP. Zdecydowaną większość stanowią mężczyźni, jest to aż 85 %. Jednym z możliwych czynników sprzyjających aktom samobójczym wśród mężczyzn jest presja społeczna. Według stereotypów mężczyźni odpowiedzialni są za zapewnienie rodzinie stabilnej sytuacji ekonomicznej, dodatkowo powinni być silni, konkretni i mniej wrażliwi niż kobiety. W związku z tym mężczyźni mogą mieć większe problemy ze zgłoszeniem się do psychiatry, psychologa czy też z poruszeniem kwestii problemów psychicznych, a nawet emocjonalnych. Niezrozumienie i presja otoczenia może być jednym z powodów, przez który mężczyźni popełniają samobójstwa.
